Hormonen & de Overgang

De overgang: een belangrijke fase in het leven van de vrouw 

De overgang is een natuurlijke fase waarin het lichaam van een vrouw ingrijpende hormonale veranderingen ondergaat, wat het einde van de vruchtbare periode markeert. Deze periode valt meestal tussen de 40 en 55 jaar en omvat zowel lichamelijke als emotionele veranderingen. De overgang is een proces dat zich over meerdere jaren uitstrekt en bestaat uit verschillende fasen.

Overgang, menopauze en verwante begrippen

Er wordt vaak gesproken over overgang, menopauze, perimenopauze en postmenopauze. Het is belangrijk deze termen uit elkaar te houden:

•    Overgang: het hele proces waarin het lichaam zich aanpast aan dalende hormoonspiegels.
•    Perimenopauze: de periode waarin de menstruatiecyclus onregelmatig wordt en de hormoonspiegels sterk fluctueren.
•    Menopauze het specifieke moment waarop de menstruatie definitief stopt; dit wordt vastgesteld na een vrouw 12 maanden geen menstruatie heeft gehad.
•    Postmenopauze de fase na de menopauze, waarin de hormoonspiegels op een laag, stabiel niveau blijven.

De menstruatiecyclus en vruchtbaarheid

Vanaf de puberteit start de menstruatiecyclus, een essentieel proces voor de vruchtbaarheid. Vrouwen worden geboren met miljoenen eicellen in de eierstokken, maar slechts een klein deel rijpt tijdens de vruchtbare jaren. Dit gebeurt door een samenspel van hormonen:

• oestrogeen en progesteron: deze hormonen reguleren de cyclus en bereiden het baarmoederslijmvlies voor op een mogelijke zwangerschap.  
• Follikelstimulerend hormoon (fsh) en luteïniserend hormoon (lh): deze hormonen sturen de rijping van de eicel aan en veroorzaken de ovulatie, het moment waarop de eicel vrijkomt.

Als er geen bevruchting plaatsvindt, wordt het opgebouwde baarmoederslijmvlies afgestoten tijdens de menstruatie en begint de cyclus opnieuw. Naarmate de overgang nadert, neemt het aantal overgebleven eicellen sterk af, wat leidt tot een afname van de productie van oestrogeen en progesteron.

Perimenopauze

Tijdens deze fase beginnen de hormonale schommelingen. Oestrogeen kan sterk fluctueren en progesteron neemt geleidelijk af, waardoor klachten kunnen ontstaan, zelfs als je nog menstrueert. Veel vrouwen ervaren in deze fase al klachten en kunnen baat hebben bij een vroege hormoontherapie.

Menopauze

Dit is het moment van de laatste menstruatie. Het wordt vaak pas achteraf vastgesteld, namelijk als een vrouw 12 maanden achter elkaar geen menstruatie heeft gehad. Vrouwen merken vaak dat klachten, zoals opvliegers en nachtelijk zweten, toenemen door de scherpe daling van de oestrogeenspiegels.

Postmenopauze

Na de menopauze stabiliseren de hormoonspiegels op een lager niveau. Hoewel de hevige klachten meestal afnemen, kunnen de langdurige gevolgen van een lagere hormoonproductie – zoals een verhoogd risico op osteoporose – nog steeds aanwezig zijn.

Naast het verlichten van symptomen kan hormoontherapie ook bijdragen aan het verlagen van bepaalde gezondheidsrisico’s. Een daling van de hormoonspiegels kan leiden tot: 

Hart- en vaatziekten: 
oestrogeen heeft een beschermende werking op het hart en de bloedvaten. Minder oestrogeen verhoogt het risico op hart- en vaatproblemen.

Osteoporose: 
Oestrogeen helpt de botdichtheid te behouden, waardoor een lager niveau kan leiden tot botontkalking en een verhoogd risico op breuken. 

Diabetes type 2 en mogelijk alzheimer: 
Er zijn aanwijzingen dat een afname van oestrogeen bijdraagt aan insulineresistentie en een verhoogd risico op dementie, hoewel de onderzoeksresultaten hierover variëren. 

Gezonde leefstijlfactoren, zoals regelmatige lichaamsbeweging, een gebalanceerd dieet, en het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik, kunnen helpen deze risico’s te verlagen. 

De overgang is een complex en ingrijpend proces, waarbij de hormonale balans ingrijpend verandert. Van de beginfase in de perimenopauze tot de stabilisatie in de postmenopauze, elk stadium kent zijn eigen uitdagingen en klachten. Met de juiste ondersteuning en, indien nodig, een op maat gemaakte HRT-behandeling, kunnen veel klachten worden verlicht en kan de kwaliteit van leven worden verbeterd. Het is belangrijk dat vrouwen de zorg en begeleiding krijgen die aansluiten bij hun persoonlijke situatie. 

Hormoontherapie (HRT) kan de klachten van de overgang verlichten door de afgenomen oestrogeen en progesteron aan te vullen. Lange tijd was HRT omgeven door controverse, vooral na de "women's health initiative" studie in 2002, die een vermeend verhoogd risico op borstkanker aantoonde. Belangrijke kanttekeningen bij die studie waren: 

• De onderzochte vrouwen waren vaak ouder en begonnen ver na het intreden van de menopauze. 
• Er werden synthetische hormonen gebruikt in plaats van de huidige bio-identieke hormonen, die in lagere doseringen worden toegediend. 
• Latere analyses toonden aan dat de positieve effecten van HRT, zoals vermindering van opvliegers, nachtelijk zweten en het voorkomen van osteoporose, duidelijk aanwezig waren. 

Hormoontherapie is niet voor elke vrouw noodzakelijk, maar het moet een optie zijn voor diegenen die ernstige klachten ervaren. Samen met uw arts kan je afwegen of een op maat gemaakte hormoontherapie geschikt is voor jouw persoonlijke situatie. Als je veel last hebt van de overgang, is het de moeite waard om met je huisarts of een overgangsspecialist te praten over de mogelijkheden. Er zijn verschillende vormen van HRT en er kan gekeken worden wat het beste bij jouw situatie past.

Voor meer informatie of als u vragen heeft over de overgang en de mogelijkheden van HRT, kunt u contact met ons opnemen via: assistent@infinitypharma.com